คนดี คนดัง คนเด่น

นายเปลื้อง ฉายรัศมี

ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน)

นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นนักดนตรีพื้นบ้านอีสานที่มีความสามารถพิเศษสามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นดนตรีพื้นบ้านอีสานได้เกือบทุกชนิด ทั้ง พิณ แคน ซอ โปงลางและอื่นๆ โดยเฉพาะ "โปงลาง" นั้น สามารถเล่นและถ่ายทอดการเล่นได้เป็นพิเศษ และที่สำคัญที่สุดคือ เป็นผู้ศึกษา ค้นคว้า ปรับปรุงและพัฒนาโปงลางมาตลอดระยะเวลา 40 ปี จนทำให้ เกราะลอ ซึ่งเป็นเพียงสิ่งที่ใช้ตีไล่นก กา ตามไร่ ตามนา พัฒนามาเป็น โปงลาง ที่มีสภาพเป็นเครื่องดนตรีที่มีเสียงไพเราะ กังวาน และให้ความรู้สึกของความเป็นพื้นบ้านอีสานอย่างแท้จริงเป็นที่นิยมกันแพร่หลายและยอมรับกันว่า โปงลาง เป็น เครื่องดนตรีเอกลักษณ์ของภาคอีสานเคียงคู่กับ แคน ซึ่งมีอยู่ก่อนแล้ว จึงสมควรยกย่องและเชิดชู นายเปลื้อง ฉายรัศมี ไว้ในฐานะเป็นศิลปินแห่งชาติสาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพื้นบ้าน) อย่างแท้จริง

ประวัตินายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นบุตรของ นายคง นางนาง ฉายรัศมี เกิดเมื่อวันที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2475 ที่บ้านเลขที่ 7 บ้านนา ตำบลม่วงนา อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ การศึกษา จบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 จากโรงเรียนบ้านนา ถิ่นกำเนิด ปัจจุบันพักอยู่บ้านเลขที่ 157 หมู่ 13 ตำบลเหนือ บ้านโพนทอง อำเภอเมืองกาฬสินธุ์ จังหวัดกาฬสินธุ์ และทำงานอยู่ที่วิทยาลัยนาฏศิลป์กาฬสินธุ์

นายเปลื้อง ฉายรัศมี แต่งงานครั้งสุดท้าย พ.ศ 2519 กับนางยุพิน ฉายรัศมี ซึ่งมีอาชีพทำนา มีบุตรชาย 2 คน และหญิง 1 คน
เมื่ออายุ 27 ปี นายเปลื้อง ฉายรัศมี ได้เข้าทำงานเป็นลูกจ้างชั่วคราว อยู่ที่โครงการเขื่อนลำปาว (พ.ศ. 2502 - 2510) ต่อมา พ.ศ. 2516 ได้สอบบรรจุเป็นลูกจ้างประจำ อยู่ในสำนักงานป่าไม้จังหวัดกาฬสินธุ์ จนถึง พ.ศ. 2519 จึงได้ลาออก

ต่อมาปี พ.ศ. 2520 ได้เข้าทำงานที่ชลประทานจังหวัดอุบลราชธานี ต่อมาปี พ.ศ. 2521 ได้ย้ายไปอยู่ที่จังหวัดนครพนม ถึงปี พ.ศ. 2524 ได้ย้ายมาทำงานที่อ่างเก็บน้ำห้วยมโน บ้านนา อำเภอเขาวง จังหวัดกาฬสินธุ์

ในด้านผลงานนั้น นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นผู้ที่มีความสามารถพิเศษทางด้านดนตรีพื้นบ้านอีสาน สามารถเล่นและสอนถ่ายทอดได้ทั้ง พิณ แคน ซอ โปงลาง และเครื่องดนตรีอื่นแทบทุกชนิดในภาคอีสาน โดยเฉพาะโปงลางนั้น มีความสามารถเล่นได้ดีเป็นพิเศษ ทั้งนี้เพราะเป็นผู้ที่วิวัฒนาการดนตรีชนิดนี้ขึ้นมา

เป็นผู้ใฝ่รู้ และรักในการดนตรี มีผลงานที่เป็นของตนเอง โดยการคิดค้นขึ้นมาจากประสบการณ์ คือ ประดิษฐ์ และพัฒนาเครื่องดนตรี เกราะลอ จาก 6 ลูก เป็น 9 ลูก และ 13 ลูก ตามลำดับ และเปลี่ยนชื่อจาก เกราะลอ มาเป็นโปงลาง เป็นผู้กำกับการบรรเลงวงดนตรีพื้นบ้านอีสานของวิทยาลัยนาฏศิลป์กาฬสินธุ์ และเป็นวิทยากรพิเศษ ให้บริการความรู้ต่อหน่วยงานทั้งภาครัฐ และเอกชน เป็นผู้พัฒนาวงดนตรีพื้นบ้านวิทยาลัยนาฏศิลป์กาฬสินธุ์ ตั้งแต่ปี 2530 มาจนถึงปัจจุบัน เป็นผู้สอนและสร้างนักดนตรีที่มีความรู้ ความสามารถจนเป็นที่ยอมรับของบุคคลทั่วไป จนได้รับพระมหากรุณาธิคุณ ร่วมบรรเลงวงดนตรีโปงลางกับสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี เนื่องในงานแสดงศิลปวัฒนธรรม 4 ภาค ปี 2533 ณ วิทยาลัยนาฏศิลป์กาฬสินธุ์ ได้รับความไว้วางใจเป็นตัวแทน แสดงเผยแพร่ศิลปวัฒนธรรมไทยในต่างประเทศในหลายประเทศ ได้อนุรักษ์พัฒนา เผยแพร่ และถ่ายทอดศิลปวัฒนธรรมอันเป็นมรดกของชาติ จนได้รับเกียรติยกย่องจากสำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม ให้นายเปลื้อง ฉายรัศมี เป็นศิลปินแห่งชาติ ประจำปี 2529 สาขาศิลปการแสดง ดนตรีพื้นบ้าน โปงลาง สร้างความภาคภูมิใจให้แก่ชาวกาฬสินธุ์ และบุคคลทั่วไปมาตราบเท่าทุกวันนี้